EP:10 - การค้ามนุษย์และความเชื่อมโยงกับการฟอกเงิน

        การค้ามนุษย์เป็นหนึ่งในอาชญากรรมข้ามชาติที่ทำกำไรได้มากที่สุด โดยสร้างผลกำไรที่ผิดกฎหมายประมาณ 150,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี (OECD 2023) ผู้ค้ามนุษย์แสวงหาประโยชน์จากผู้ชาย ผู้หญิง และเด็ก เพื่อการบังคับใช้แรงงาน การแสวงหาประโยชน์ทางเพศ และการค้าอวัยวะ โดยนำรายได้ที่ผิดกฎหมายผ่านเครือข่ายการฟอกเงินที่ซับซ้อนเพื่อหลีกเลี่ยงการตรวจจับ

สืบเนื่องจากปริมาณธุรกรรมเงินสดที่มีมูลค่าสูง การใช้บริษัทบังหน้า (shell companies) และการโอนเงินข้ามพรมแดน ทำให้บรรดาสถาบันการเงิน หน่วยงานกำกับดูแล และหน่วยงานบังคับใช้กฎหมายต่างก็กำลังประสบปัญหาในการตรวจจับและป้องกัน การฟอกเงินที่เชื่อมโยงกับการค้ามนุษย์ ทั้งนี้ ในประเทศไทยซึ่งเป็นประเทศที่ขึ้นชื่อเรื่องการเป็นทั้งศูนย์กลางการขนส่งและจุดหมายปลายทางของเหยื่อการค้ามนุษย์ จึงมีความจำเป็นต้องมีการเสริมสร้างมาตรการต่อต้านการฟอกเงิน (AML) เพื่อต่อสู้กับอาชญากรรมระดับโลกนี้

บทความนี้ศึกษาว่าผู้ค้ามนุษย์ทำอย่างไรในการฟอกเงิน ตลอดจนจุดเชื่อมโยงระหว่างการค้ามนุษย์และอาชญากรรมทางการเงิน รวมทั้งกรณีศึกษาการฟอกเงินที่เกี่ยวข้องกับการค้ามนุษย์ และแนวทางการกำกับดูแลของประเทศไทยในการบรรเทาความเสี่ยงเหล่านี้

 การค้ามนุษย์สร้างผลกำไรที่ผิดกฎหมายได้อย่างไร

1. รูปแบบธุรกิจการค้ามนุษย์
การค้ามนุษย์ดำเนินไปตามรูปแบบห่วงโซ่อุปทาน โดยองค์กรอาชญากรรมจะแสวงหาผลกำไรในหลายขั้นตอน ดังนี้

1. การสรรหาบุคลากร – ผู้ค้ามนุษย์ลวงเหยื่อด้วยการหลอกว่ามีตำแหน่งว่างงานให้ทำ หรือลวงเหยื่อผ่านเครือข่ายการอพยพที่ผิดกฎหมายรวมไปถึงการบีบบังคับฝืนใจ
2. การขนส่งและการลักลอบขนคนเข้าเมือง - เหยื่อถูกขนย้ายข้ามพรมแดน ซึ่งมักดำเนินการโดยใช้เอกสารปลอม
3. การแสวงหาประโยชน์ - เหยื่อถูกบังคับให้ค้าประเวณี บังคับใช้แรงงาน หรือถูกนำอวัยวะออกไปขาย
4. การเก็บเกี่ยวผลกำไร - อาชญากรรวบรวมรายได้ที่ผิดกฎหมาย ซึ่งต้องนำไปฟอกต่อเพื่อให้ดูเหมือนเป็นเงินรายได้ที่ถูกต้องตามกฎหมาย (FATF 2023)

2. อุตสาหกรรมที่มักเชื่อมโยงกับการค้ามนุษย์มากที่สุด

• อุตสาหกรรมทางเพศ - การบังคับค้าประเวณีและการแสวงหาประโยชน์ทางเพศสร้างรายได้ที่ผิดกฎหมายหลายพันล้านเหรียญต่อปี
• อุตสาหกรรมเกษตรและก่อสร้าง–บรรดาเหยื่อถูกบังคับให้ใช้แรงงาน โดยผู้ค้ามนุษย์เป็นผู้ควบคุมค่าจ้าง
• งานบ้าน-เหยื่อจำนวนมากโดยเฉพาะผู้หญิง ตกเป็นเหยื่อของการทำงานรับใช้ในบ้านที่เอารัดเอาเปรียบ
• การค้าอวัยวะ-อาชญากรแสวงหากำไรจากการขายอวัยวะมนุษย์อย่างผิดกฎหมาย (Interpol 2023).

ผู้ค้ามนุษย์ฟอกเงินอย่างไร

1. ธุรกิจที่ใช้เงินสดเป็นหลัก

• ผู้ค้ามนุษย์มักเปิดร้านนวด ไนต์คลับ และโรงแรมเพื่อปกปิดรายได้ที่ผิดกฎหมาย
• ธุรกิจดังกล่าวเปิดโอกาสให้ผู้ค้ามนุษย์นำกำไรที่ผิดกฎหมายมาผสมกับรายได้ที่ถูกต้องตามกฎหมาย ทำให้การตรวจจับทำได้ยาก (ธนาคารโลก 2023)

2. บริษัทบังหน้าและธุรกิจบังหน้า (Shell Companies and Front Businesses)

• ผู้ค้ามนุษย์จัดตั้งบริษัทจัดหางาน บริษัทท่องเที่ยว และบริษัทนำเข้า-ส่งออกปลอม ๆ ขึ้นมา
• กิจการดังกล่าวจัดตั้งขึ้นเพื่อใช้เคลื่อนย้ายและฟอกเงินโดยแอบอ้างว่าดำเนินธุรกิจอย่างถูกต้องตามกฎหมาย (OECD 2023)
  

3. การฟอกเงินโดยอาศัยการค้า (Trade-Based Money Laundering --TBML)

• เครือข่ายอาชญากรทำธุรกรรมการค้าที่มีราคาเกินกว่าหรือต่ำกว่าใบแจ้งหนี้เพื่อเคลื่อนย้ายเงินทุนผิดกฎหมายข้ามพรมแดน
• เอกสารนำเข้า/ส่งออกปลอมช่วยให้ผู้ค้าหลีกเลี่ยงการตรวจสอบทางธนาคาร (FATF 2023)
  
  

4. การใช้คริปโทเคอร์เรนซี

• ผู้ค้ามนุษย์ใช้ Bitcoin และเหรียญความเป็นส่วนตัวอย่าง Monero (XMR) มากขึ้น เพื่อรับการชำระเงินสำหรับบริการที่ผิดกฎหมาย
• คริปโทเคอร์เรนซีช่วยการปกปิดตัวตน ทำให้หน่วยงานกำกับดูแลฯ ติดตามธุรกรรมที่ผิดกฎหมายได้ยากขึ้น (Interpol 2023)
  
  

5. บัญชีนอกประเทศและบัญชีม้า (Offshore Accounts and Money Mules)

• อาชญากรใช้บริษัทบังหน้านอกประเทศ (offshore shell companies) ในเขตปลอดภาษีเพื่อซ่อนรายได้จากการค้ามนุษย์
• มีการว่าจ้างคนเป็นบัญชีม้าเพื่อโอนเงิน ช่วยให้ผู้ค้ามนุษย์หลีกเลี่ยงการถูกตรวจจับได้ (IMF 2023)
  
  

กรณีศึกษา: การค้ามนุษย์และการฟอกเงิน

1. ขบวนการค้ามนุษย์ไทย-เมียนมา (2017)

• ทางการไทยได้ทลายเครือข่ายค้ามนุษย์ข้ามชาติที่ลักลอบนำผู้อพยพชาวโรฮิงญาเข้ามาในประเทศ
• ผู้ค้ามนุษย์ฟอกเงินผ่านร้านทองและการซื้อขายอสังหาริมทรัพย์
• ทำการยึดทรัพย์สินผิดกฎหมายกว่า 10 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (AMLO 2023)
  
  

2. ปฏิบัติการต่อต้านการค้ามนุษย์ในยุโรปของสหประชาชาติ (2020)

• องค์การตำรวจอาชญากรรมระหว่างประเทศ (International Criminal Police Organization-- Interpol) ได้เปิดโปงเครือข่ายค้ามนุษย์ขนาดใหญ่ที่บังคับให้ผู้หญิงค้าประเวณีทั่วยุโรป
• อาชญากรฟอกเงินผ่านการซื้อสินค้าฟุ่มเฟือยและธุรกรรมสกุลเงินดิจิทัล (Cryptocurrency)
• ทางการอายัดเงินผิดกฎหมายมูลค่า 20 ล้านยูโร (Interpol 2023).

3. ปฏิบัติการต่อต้านการค้าเด็กของสหรัฐอเมริกา (2021)

• เจ้าหน้าที่บังคับใช้กฎหมายของสหรัฐอเมริกาจับกุมผู้ค้ามนุษย์ที่ใช้บริการเอสคอร์ตปลอมและแพลตฟอร์มออนไลน์เพื่อแสวงหาประโยชน์จากผู้เยาว์
• มีการฟอกเงินผ่านบัตรเติมเงิน การโอนเงิน และบัญชีม้า (FATF 2023)

มาตรการตอบโต้การฟอกเงินของประเทศไทยต่อการค้ามนุษย์

1. เสริมสร้างการเฝ้าระวังข่าวกรองทางการเงิน

สำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน (ปปง.) ได้เพิ่มมาตรการต่างๆ ดังนี้

• การติดตามธุรกรรมที่มีเหตุอันควรสงสัยที่เชื่อมโยงกับการค้ามนุษย์
• การบังคับใช้กฎหมายกับธุรกิจที่ใช้เงินสดจำนวนมากซึ่งถูกนำไปใช้เพื่อการฟอกเงิน
• การสืบสวนอาชญากรรมทางการเงินข้ามพรมแดนกับประเทศพันธมิตรในอาเซียน (AMLO 2023).

2. การปฏิบัติตาม FATF และกฎระเบียบด้านการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน

ประเทศไทยปฏิบัติตามคำแนะนำของ FATF เกี่ยวกับการตรวจจับอาชญากรรมทางการเงิน ซึ่งรวมถึง:

• การกำหนดให้สถาบันการเงินต้องเฝ้าระวังธุรกรรมที่มีความเสี่ยงสูง
• รายงานกิจกรรมที่มีเหตุอันควรสงสัย (SAR) สำหรับลูกค้าธนาคารที่เชื่อมโยงกับการค้ามนุษย์
• การตรวจสอบ KYC/AML ที่เข้มงวดยิ่งขึ้นสำหรับบริษัทที่ให้บริการโอนเงิน (FATF 2566)
  
  

3. ความร่วมมือกับหน่วยงานบังคับใช้กฎหมายระหว่างประเทศ

• ประเทศไทยประสานความร่วมมือกับองค์การตำรวจอาชญากรรมระหว่างประเทศ (International Criminal Police Organization-- Interpol) สำนักงานความร่วมมือด้านการบังคับใช้กฎหมายแห่งสหภาพยุโรป (European Union Agency for Law Enforcement Cooperation-- Europol) และสำนักงานว่าด้วยยาเสพติดและอาชญากรรมแห่งสหประชาชาติ (United Nations Office on Drugs and Crime-- UNODC) เพื่อปราบปรามการค้ามนุษย์ข้ามพรมแดน
• ทางการไทยใช้ซอฟต์แวร์ติดตามอาชญากรรมทางการเงินและการวิเคราะห์บล็อกเชนเพื่อติดตามธุรกรรมที่ผิดกฎหมาย (Interpol 2023).

แนวปฏิบัติที่ดีที่สุดสำหรับสถาบันการเงินในการปราบปรามการฟอกเงินที่เกี่ยวข้องกับการค้ามนุษย์

1. มาตรการตรวจสอบเพื่อทราบข้อเท็จจริงที่เข้มข้นขึ้น ((Enhanced Due Diligence--EDD) สำหรับธุรกิจที่มีความเสี่ยงสูง

• สถาบันการเงินควรดำเนินการตรวจสอบเพื่อทราบข้อเท็จจริงที่เข้มข้นขึ้น สำหรับธุรกิจที่ใช้เงินสดจำนวนมากและบริษัทจัดหางานต่างประเทศ

2. การเฝ้าตรวจสอบธุรกรรมโดยใช้ AI

• ใช้ซอฟต์แวร์ด้านการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินที่ที่ใช้ AI เพื่อระบุธุรกรรมที่น่าสงสัยที่เชื่อมโยงกับเครือข่ายการค้ามนุษย์

3. ฝึกอบรมพนักงานธนาคารให้รู้จักสัญญาณเตือนภัย (Red Flags) 

• ธนาคารต้องฝึกอบรมพนักงานให้สามารถตรวจจับรูปแบบการโอนเงินที่ผิดปกติ การถอนเงินสดอย่างรวดเร็ว และเทคนิคการจัดโครงสร้าง (OECD 2023)

4. เสริมสร้างมาตรฐานด้าน KYC/AML สำหรับธุรกรรมคริปโตเคอร์เรนซี

• กำหนดให้มีการยืนยันตัวตนสำหรับธุรกรรมคริปโตที่เกินกว่าเกณฑ์ที่กำหนด

บทสรุป

การค้ามนุษย์ยังคงเป็นหนึ่งในบรรดาแหล่งเงินทุนผิดกฎหมายที่ใหญ่ที่สุดทั่วโลก ซึ่งจำเป็นต้องมีการบังคับใช้กฎหมายต่อต้านการฟอกเงิน (AML) และการกำกับดูแลที่เข้มงวดยิ่งขึ้น องค์กรอาชญากรรมดำเนินการฟอกเงินผ่านการประกอบธุรกิจ บริษัทบังหน้า ตลอดจนธุรกรรมการค้าและผ่านคริปโทเคอร์เรนซี ทำให้การตรวจจับเป็นเรื่องยากและท้าทาย

แม้ว่าประเทศไทยจะได้มีการเสริมสร้างความเข้มแข็งด้านการข่าวกรองทางการเงินและความร่วมมือระหว่างประเทศเพื่อต่อสู้กับการฟอกเงินที่เกี่ยวข้องกับการค้ามนุษย์ แต่ก็ยังคงมีหลายสิ่งที่ต้องดำเนินงานเพิ่มเติมต่อไป ทั้งนี้ การนำระบบการติดตามทางการเงินที่ขับเคลื่อนโดย AI มาใช้ การปรับปรุงกฎระเบียบ KYC และการขยายความร่วมมือกับหน่วยงานต่อต้านการฟอกเงินระหว่างประเทศ จะมีความสำคัญอย่างยิ่งยวดในการสกัดกั้นกระแสเงินทุนที่หล่อเลี้ยงเครือข่ายการค้ามนุษย์